Γιατί κάνουμε το κακό;

Όταν πήγαινα στο Λύκειο είχα την εντύπωση πως τα σχολικά βιβλία της Φιλοσοφίας μάλλον μας αποθάρρυναν παρά μας παρακινούσαν ν’ ασχοληθούμε με τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής.

Όλοι έχουμε διδαχθεί τη θεωρεία του Σωκράτη πως κανείς δεν είναι κακός απ’ τη φύση του αλλά κάνει το κακό από άγνοια του καλού.

Η άποψη αυτή, θυμάμαι, με είχε πολύ προβληματίσει.

Μου φαινόταν κάπως παράλογη: Δηλαδή, ένας που σκοτώνει εκ προθέσεως κάποιον συνάνθρωπό του, τι ακριβώς αγνοεί; Είναι δυνατόν να μη γνωρίζει πως η ανθρωποκτονία θεωρείται έγκλημα, απαγορεύεται ρητά και τιμωρείται αυστηρά;

Τι ήθελε ακριβώς να πει ο φιλόσοφος;

Τα σχολικά βιβλία δεν το διευκρίνιζαν ούτε οι καθηγητές μας ήταν σε θέση να το αναλύσουν.

Όλοι παπαγαλίζαμε κάποιες βαρύγδουπες φρασούλες, τις καταπίναμε αμάσητες και απλά κοκορευόμασταν για τους "σοφούς προγόνους μας"!

Έπρεπε να μεγαλώσω αρκετά και να έρθω σε επαφή με τις υπόλοιπες ανατολικές θρησκείες και φιλοσοφίες για να μπω στο πνεύμα της σωκρατικής διδασκαλίας.

Γιατί οι απόψεις του Σωκράτη δεν ήταν ξεκάρφωτες ούτε προσωπικές του ανακαλύψεις. Απηχούσαν ευρύτερους προβληματισμούς που ξεκινούσαν απ’ την Ινδία και την Κίνα και ο απόηχός τους έφτανε μέχρι την Ιωνία και την Αθήνα...

Σύμφωνα με τις θεωρίες αυτές, αιτία του κακού είναι η "άγνοια της ουσίας των πραγμάτων", δηλαδή της αλληλεξάρτησης των όντων και της πολλαπλότητας των φαινομένων.

Η "άγνοια" αυτή κάνει τον άνθρωπο να θεωρεί τον εαυτό του ως ανεξάρτητη και αυθύπαρκτη οντότητα, εγκλωβίζεται στη  αντίληψη του "εγώ", και του "δικού μου", προσκολλάται στον εαυτό του και αντιμετωπίζει τους άλλους ως ανταγωνιστές κι όχι ως συνοδοιπόρους της ζωής.

Μέσα απ’ αυτή τη διαδικασία ο άνθρωπος καταλήγει σε λάθος εκτίμηση του συμφέροντός του. Κι ενώ νομίζει πως ενεργεί επ’ ωφελεία του, στην πραγματικότητα βλάπτει τον εαυτό του.

Γιατί το πραγματικό του συμφέρον ταυτίζεται με το συμφέρον ολόκληρης της κοινωνίας. Και μόνο μέσα απ’ τη συνολική ευτυχία μπορεί κι ο ίδιος να ικανοποιήσει την ανάγκη του για προσωπική ευημερία

Θα επανέλθω για να διατυπώσω και την προσωπική μου άποψη.