Εκκεντρικοί...

«Όταν κάποιος δεν έχει τίποτα
κάνει όνειρα.
Όταν τα έχει όλα
αποκτά ιδιοτροπίες»...

Υπάρχει "σωστό" και "λάθος"?

Κάποτε ο Ναστραντίν Χότζα διορίστηκε κατής (δικαστής) κι άρχισε να δικάζει την πρώτη του υπόθεση.
Εμφανίζεται ο πρώτος κατηγορούμενος κι αρχίζει να λέει την ιστορία του.
Κουνάει το κεφάλι ο Χότζας και του λέει «δίκιο έχεις».
Αμέσως μετά παίρνει το λόγο ο αντίδικος, και λέει τα ακριβώς αντίθετα πράγματα.
Ξανακουνάει το κεφάλι του ο Χότζας και του λέει «δίκιο έχεις».
Οπότε, πετάγεται απ’ το ακροατήριο κάποιος και διαμαρτύρεται: «Μα πώς είναι δυνατόν να έχουν και οι δύο δίκιο;».
«Κι εσύ δίκιο έχεις», του λέει ο Χότζας!

Να γιατί δεν πρέπει ν’ απορρίπτουμε κανέναν!

Διηγούνται πως ο Μιχαήλ Άγγελος βρήκε κάποτε στο δρόμο του παραπεταμένη μια πέτρα ογκώδη και ακανόνιστη.
Ζήτησε να του τη μεταφέρουν στο εργαστήρι του.
- «Τι τη θέλεις;», τον ρώτησαν.
- «Μέσα σ’ αυτή την πέτρα κρύβεται ένας άγγελος που περιμένει να τον ελευθερώσω», απάντησε.

Έχουν τέλος οι επιθυμίες μας;

«Δώσε σε έναν άνθρωπο όλα όσα επιθυμεί,
και την ίδια στιγμή θα αισθανθεί
ότι αυτό το "όλα" δεν είναι όλα»!

Να γιατί δεν πρέπει να δανειζόμαστε!

Ο Πλάτωνας στους «Νόμους» του απαγορεύει να ζητήσει κάποιος νερό απ’ το πηγάδι του γείτονα, αν προηγουμένως δεν αποτύχει να βρει νερό στο δικό του χωράφι.
Ας ψηφίσουμε κι εμείς ένα νόμο που να απαγορεύει στους ανθρώπους να δανείζονται, αν προηγουμένως δεν έχουν εξαντλήσει τη δική τους περιουσία και τις δικές τους δυνάμεις.
Ο Κάτων, όταν κάποτε συνάντησε έναν σκατόψυχο ηλικιωμένο, τον ρώτησε: «Γιατί άνθρωπέ μου στα πολλά κακά των γηρατειών προσθέτεις και τη ντροπή της μοχθηρίας;».
Αν ζούσε τα τελευταία 30 χρόνια στη χώρα μας ο Κάτων, θα μας ρωτούσε: «γιατί στα πολλά κακά της φτώχειας σας, προσθέτετε τις ταλαιπωρίες και την εξάρτηση του δανεισμού;».
Και, για να το πούμε λαϊκότερα: «Δεν μπορείτε να κουβαλήσετε την κατσίκα, γιατί φορτώνετε στους ώμους σας και το βόδι;».
Ας αναφέρουμε και μερικά ακόμη παραδείγματα απ’ τους αρχαίους μας σοφούς:
α) Ο Θηβαίος Κράτης, αν και δεν είχε κανέναν δανειστή να τον πιέζει, μη μπορώντας ν’ αντέξει τις καθημερινές σκοτούρες και μέριμνες, εγκατέλειψε την περιουσία του, αξίας οκτώ ταλάντων, φόρεσε ένα παλιόρουχο, πήρε κι ένα δερμάτινο σακούλι, και βρήκε καταφύγιο στη φτώχεια και στη φιλοσοφία...
β) Ο Αναξαγόρας άφησε χωρίς κανέναν δισταγμό την καλλιεργήσιμη γη του να γίνει βοσκοτόπι.
γ) Ο λυρικός ποιητής Φιλόξενος, που είχε πολύ πλούτο σε μια σικελική αποικία, βλέποντας να βασιλεύει γύρω του η τρυφή, η ηδυπάθεια και η αμουσία, είπε: «μα τους Θεούς, απ’ το να χαθώ εγώ εξαιτίας αυτών των αγαθών, καλύτερα να χάσω εγώ αυτά!»...
Και κλείνουμε με τον Πλούταρχο, που μας δίνει την εξής συμβουλή: «Παράτησε τα περιττά που σε υποδουλώνουν, κι αρκέσου στα λίγα και ουσιώδη που σ’ αφήνουν ελεύθερο»!

Είναι η ύπαρξη της ψυχής το μεγαλύτερο ψέμα της ανθρώπινης ιστορίας;

O Γιώργος Παξινός είναι μέλος (αντεπιστέλλον) της Ακαδημίας Αθηνών από το 2012 και της Αυστραλιανής Ακαδημίας Επιστημών από το 2009. Είναι διεθνώς γνωστός και πολυβραβευμένος για τη συμβολή του στη νευροανατομία και στη χαρτογράφηση του εγκεφάλου του ανθρώπου και των ζώων.

Τα συγγράμματά του και οι έρευνές του έχουν ανοίξει νέους δρόμους στην καταπολέμηση νευροεκφυλιστικών παθήσεων όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ.

Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης:

ΕΡ: Υπάρχει τελικά ψυχή και τι εννοούμε σήμερα με αυτό τον όρο, υπό το φως των σύγχρονων επιστημονικών ανακαλύψεων;

ΑΠ: Η μεγάλη πλειονότητα των νευροεπιστημόνων δεν θεωρεί ότι χρειάζεται ο όρος «ψυχή». Δεν θεωρούν ότι υπάρχει "φάντασμα μέσα στη μηχανή", στον οργανισμό μας. Η ψυχολογία έχασε την ψυχή της το 1930, όταν οι ψυχολόγοι (σ.σ. οι μπιχεβιοριστές) σταμάτησαν να μιλάνε για ψυχή και άρχισαν να μιλάνε για συμπεριφορά, για ερέθισμα-αντίδραση. Σήμερα πια ο ψυχολόγος δεν χρειάζεται να επικαλεσθεί τον όρο «ψυχή» για να δουλέψει με έναν ασθενή που έχει μία φοβία, μια κατάθλιψη, μια έμμονη ιδέα. Βέβαια, δεν μπορεί να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει ψυχή.

Αρκείσαι να πεις ότι δεν υπάρχει κάποια ένδειξη γι' αυτήν και ότι δεν χρειάζεσαι να την επικαλεσθείς για να κάνεις τη δουλειά σου ως ψυχολόγος. Βέβαια, η ευθύνη της απόδειξης δεν είναι δικιά μου, αλλά εκείνου που ισχυρίζεται ότι υπάρχει ψυχή.

ΕΡ: Είναι ξεπερασμένο αυτό που πιστεύει ο μέσος άνθρωπος, ο οποίος τοποθετεί τα συναισθήματα στην καρδιά του; Είναι πια ξεκάθαρο για τους επιστήμονες ότι όλα τα συναισθήματα, από τα πιο αρνητικά (μίσος) έως τα πιο θετικά (αγάπη-έρωτας), εδράζονται στον εγκέφαλο-νου και δεν έχουν καμιά σχέση με την καρδιά;

ΑΠ: Οι καρδιοχειρουργοί έδειξαν ότι αν ένας άνδρας κάνει μεταμόσχευση καρδιάς, μετά δεν αγαπά τη γυναίκα του πεθαμένου. Βέβαια, ο εγκέφαλος δεν κάνει ταχυπαλμία, όταν η αγαπημένη μας μάς φιλά, ενώ η καρδιά κάνει ταχυπαλμία. Όμως η καρδιά μας είναι ο σκλάβος του εγκεφάλου, ο οποίος την κατευθύνει.

ΕΡ: Έχει εντοπισθεί κάποιο «κύκλωμα» στον ανθρώπινο εγκέφαλο, που να μπορεί να εξηγήσει γιατί ένας άνθρωπος ξαφνικά μετατρέπεται σε εγκληματία;

ΑΠ: Έχω μελετήσει την επιθετικότητα από τότε που ήμουν στο Γιέηλ. Η γάτα συνήθως δεν σκοτώνει αρουραίους, αλλά μόνο ποντικούς. Εντούτοις μπορείς να την κάνεις να επιτεθεί σε έναν αρουραίο, αν της ερεθίσεις ένα συγκεκριμένο μέρος του εγκεφάλου, στον υποθάλαμο, που έχει να κάνει με την επιθετικότητα. Φαίνεται πως υπάρχουν αδρανή συστήματα μέσα στον εγκέφαλο, που μπορούν να ενεργοποιηθούν τεχνητά μέσω ηλεκτρικού ρεύματος.

ΕΡ: Μπορούν, αντίστροφα, να ξεριζωθούν από τον ανθρώπινο εγκέφαλο οι εγκληματικές τάσεις;

ΑΠ: Ακριβώς αυτό προσπαθούσα στο Γιέηλ: να κάνω μια γάτα να μην σκοτώνει ποντίκια.

Πράγματι, βρήκαμε μια εγκεφαλική περιοχή, στον θάλαμο, που αν την ερέθιζες με ηλεκτρικό ρεύμα, τότε σταματούσες την επιθετικότητά της γάτας. Άρα πρέπει να υπάρχουν συστήματα στον εγκέφαλο, που είτε βοηθούν, είτε καταστέλλουν την επιθετικότητα. Δεν μπορεί, έτσι, να αποκλείσει κανείς ότι στο μέλλον θα βρεθεί κάποια χημική ουσία που θα καταστέλλει τις επιθετικές τάσεις.

ΕΡ: Πόσο μοιάζει ο ανθρώπινος εγκέφαλος με τον εγκέφαλο των ζώων; Είμαστε καταδικασμένοι να έχουμε επιθετικά ζωικά ένστικτα;

ΑΠ: Δεν έχω βρει ανατομικές διαφορές μεταξύ του εγκεφάλου του ανθρώπου και των πιθήκων. Είναι βέβαια επικίνδυνο να βγάλει κανείς συμπεράσματα από αυτές τις ομοιότητες. Ίσως θα είναι κάποτε εφικτό να ελεγχθεί περισσότερο το ζωικό στοιχείο στον άνθρωπο, αλλά δεν ξέρω πόσο επιθυμητό θα ήταν αυτό. Μπορεί να έχουμε ακόμη ένα μεγάλο μέρος από τον εγκέφαλο των ερπετών, αλλά το ερώτημα είναι τι μπορούμε να χάσουμε, αν τον καταστείλουμε.

Πάντως κάτι χρειάζεται να γίνει με την επιθετικότητα, γιατί οι άνθρωποι σκοτώνονται για τόσες αιτίες, όπως φυλετικές ή θρησκευτικές. Περισσότερα εγκλήματα γίνονται στο όνομα του Θεού, παρά του Διαβόλου.

ΕΡ: Πιστεύετε πράγματι πως δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση στον άνθρωπο; Τότε όμως ποιος μέσα μας παίρνει τις αποφάσεις, π.χ. να κόψει το τσιγάρο ή να επενδύσει σε αυτήν την μετοχή και όχι στην άλλη;

ΑΠ: Ο νους είναι η ενέργεια των νευρώνων. Και, σαν τη Βουλή των Ελλήνων, κάθε νευρώνας λέει το δικό του και κάποιος νικάει στο τέλος. Στο συναισθηματικό πεδίο, π.χ. στην αγάπη, δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Δεν μπορείς να κατευθύνεις τα συναισθήματά σου με τη θέλησή σου. Για άλλα θέματα, πέρα από τα συναισθήματα, είναι δυσκολότερο να αποδείξει κανείς ότι επίσης δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση.

Νομίζεις ότι εσύ αποφασίζεις πως θα πας να δεις αυτή την ταινία και όχι την άλλη, όμως στην πραγματικότητα ο εγκέφαλός σου έχει αποφασίσει από πριν και σε ενημερώνει. Οι αποφάσεις σου είναι θέμα νευρώνων. Δεν είσαι παρά ένας φελλός πάνω στα κύματα του εγκεφάλου και όχι το ίδιο το κύμα.

Οι σοφοί δεν πολυσυμπαθούσαν τις γυναίκες!

Ο Χέγκελ γεννήθηκε το 1770 στη Στουτγάρδη και πέθανε το 1831 σε μια μεγάλη επιδημία χολέρας.
Δίδασκε πως η αλήθεια είναι υποκειμενική και δεν υπάρχει άλλη αλήθεια έξω και πέρα απ’ την ανθρώπινη αντίληψη.
Δεν υπάρχουν «διαχρονικές αλήθειες» ούτε διαχρονικός λόγος.
Το θεμέλιο της ανθρώπινης γνώσης εξελίσσεται.
Αλλάζει από γενιά σε γενιά.
Το ίδιο και η αντίληψή μας για το λογικό και το παράλογο.
Λόγου χάριν, όσο ζούσε θεωρούσε πολύ λογική την άποψη πως «η διαφορά του άντρα απ’ τη γυναίκα είναι σαν τη διαφορά του ζώου απ’ το φυτό»...