Τι ήταν τελικά οι Ίωνες φιλόσοφοι, επιστήμονες ή θεολόγοι; (Β΄ - Ο Αναξίμανδρος)

Ήταν κι αυτός απ’ τη Μίλητο, και μάλιστα μαθητής του Θαλή.

Κατά τη γνώμη του, αρχή των πάντων δεν ήταν ένα συγκεκριμένο φυσικό στοιχείο (π.χ. το νερό), αλλά κάτι το ακαθόριστο και αδιαμόρφωτο: το Άπειρο.

Το "Άπειρο" ίσως να μοιάζει λίγο με το "Χάος", την κοσμογονική αρχή του Ησίοδου, ίσως να πρόκειται για κάποιο ενεργειακό πεδίο, ίσως να είναι η λεπτοφυής φύση, ίσως κάτι άλλο, κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι ακριβώς είχε στο μυαλό του ο Αναξίμανδρος. Πάντως ήταν σίγουρα κάτι του υπερέβαινε τη διάκριση υλικού-άυλου.

Απ’ το Άπειρο προκύπτει το πρώτο "ζεύγος αντιθέτων", το θερμό-ψυχρό, που μέσω της "αιώνιας κίνησης", της λεγόμενης "δίνης", γεννά όλα τα υπόλοιπα ζεύγη αντιθέτων.

Στη σκέψη του Αναξίμανδρου κυριαρχεί η διαχρονική σύγκρουση των αντιθέτων, που προκαλούν την πολυπλοκότητα και την αλλαγή του κόσμου, αλλά εξασφαλίζουν και την ενότητά του. 

Μας θυμίζει πολύ το κινεζικό ζεύγος αντιθέτων "Γιν και Γιάνγκ". Μην ξεχνάμε πως τον 6ο π.Χ. τα παράλια της Ιωνίας ήταν το "μεγάλο παράθυρο" της Ανατολής προς τη Δύση. Από κει ξεκινούσαν κι εκεί κατέληγαν οι μεγάλοι εμπορικοί δρόμοι που έφταναν ως την Κίνα και την Ινδία. Και, φυσικά, τα εμπορεύματα δεν κυκλοφορούσαν μόνα τους. Τα συνόδευαν άνθρωποι, που κουβαλούσαν ιδέες, γνώσεις, φιλοσοφίες, θρησκείες...

Ο Αναξίμανδρος χαρακτηρίζει το Άπειρον "θείον". Δηλαδή, εκ των πραγμάτων, του αποδίδει θεϊκή υπόσταση, έστω και πολύ διαφορετική απ’ την παραδοσιακή μυθική θρησκευτικότητα.

Το θείον-Άπειρον είναι ο οδηγός-κυβερνήτης-προστάτης των όντων. Του αποδίδει όλες εκείνες τις ιδιότητες που θα αποδώσουν αργότερα στο δικό τους Θεό οι Χριστιανοί θεολόγοι: Το Άπειρον είναι πηγή και αποδέκτης όλων των φθαρτών, είναι αιώνιο, χωρίς αρχή και τέλος, ανεξάντλητο, απεριόριστο, άναρχο, αγέννητο, άφθαρτο, αυτό που περιέχει και  περικλείει τα πάντα.

Ο Αναξίμανδρος, εκτός από κάποιες πετυχημένες επιστημονικές παρατηρήσεις, έκανε και ορισμένα σοβαρά λάθη.

Ενώ έβλεπε πως τα πλησιέστερα στη γη ουράνια σώματα, ο ήλιος και η σελήνη, είχαν σχήμα σφαιρικό, εκείνος θεώρησε πως το σχήμα της γης ήταν κυλινδρικό και πως οι άνθρωποι κατοικούν στο επάνω επίπεδο μέρος της.

Προφανώς γιατί αν η γη ήταν σφαιρική, τότε όλα όσα βρίσκονταν στην επιφάνειά της θα έπρεπε να γλυστρίσουν και να πέσουν στο χάος του σύμπαντος.

Αγνοούσε, βλέπετε, τη δύναμη της βαρύτητας...